ონი ამინდი

ამინდი ონში

მისი ბუნება კი წარუშლელ შთაბეჭდილებას ტოვებს ნებისმიერ ხეტიალისა და მთაში დასვენების მოყვარულ ადამიანზე. უზარმაზარი, დათოვლილი მთებით, ალესილი კლდოვანებით, გრილი ტყეებითა და ხეობებით, ყვავილებით დაფარული მინდვრებითა და ცის კიდეს მიბჯენილი ალპური ტბებით, შეუძლებელია ეს რაიონი არ შეგიყვარდეთ. ცნობილი და პოპულარულია ონის კლიმატურ-ბალნეოლოგიური კურორტები, სადაც მთის სუფთა ჰაერით, სიგრილითა და საოცარი ხედებით ტკბობასა და კომფორტულ დასვენებას შეძლებთ. ვახუშტი ბაგრატიონი ასე აღწერდა ონს: „ხოლო ჯეჯორის შესართავს ზეით და რიონის სამჴრით არს ონი. სახლობენ ურიანი ვაჭარნი და ვაჭრობენ. ონი ჰავით არს მშუენი და ზაფხულის ცხელი, ორთა მთათა შინა კლდოვანთა ყოფითა. არამედ აგრილებს მდინარე რიონი“.

ონის მუნიციპალიტეტი დასავლეთ საქართველოს ჩრდილო–აღმოსავლეთ ნაწილში, რაჭა-ლეჩხუმისა და ქვემო სვანეთის მხარეში მდებარეობს. მისი ადმინისტრაციული ცენტრია ქალაქი ონი, რომელიც მდებრეობს მდინარე რიონის მარცხენა ნაპირზე, ღრმა ხეობაში, ზღვის დონიდან 830 მ-ზე. რაიონს აღმოსავლეთით ჯავის, დასავლეთით ამბროლაურისა და ლენტეხის, სამხრეთით საჩხერის მუნიციპალიტეტები ესაზღვრება, ჩრდილოეთით კი ყაბარდო-ბალყარეთისა და ჩრდილოეთ ოსეთის რესპუბლიკები. ონი შემდეგი ადმინისტრაციული ერთეულებისგან შედგება: ონი, ღები, ჭიორა, გლოლა, უწერა, გომი, საკაო, ღარი, შეუბანი, კომანდელი, პიპილეთი, ცხმორი, წედისი, კვაშხიეთი, ფარახეთი, ბარი, შქმერი, მრავალძალი, სორი.

ონის რაიონი მდიდარია კულტურული ძეგლებითა და ბუნების მრავალფეროვნებით. აქ სხვადასხვა პერიოდის მნიშვნელოვანი ციხე-სიმაგრეები და ტაძრები გვხვდება, ნახავთ წინარექრიატიანულ, ბრინჯაოს ხანის ნამოსახლარებს, მეგალითური ციხის ნაშთებსაც და შუასაუკუნების ეკლესიებსაც. განსაკუთრებით ცნობილია XI საუკუნის, უნიკალური ბარელიეფებით მორთული მრავალძალი. სოფელ კვაშხიეთში მდებარეობს ციკლოპური ნაციხარი, იგი აღსანიშნავი ზეგლია, რადგან დასავლეთ საქართველოში ციკლოპური ნაციხარ-ნამოსახლარების შესახებ ინფორმაცია არ მოიპოვება. ასევე საინტერესო ძეგლებია XIX საუკუნეში აგებული ონის სინაგოგა, რომელიც ამჟამად უმოქმედოა და შუა საუკუნეების გალავანი. ონში ფუნქციონირებს მხარეთმცოდნეობის მუზეუმი, სადაც დაცულია ქვის ხანიდან გვიანფეოდალურ ხანამდე პერიოდის არქეოლოგიური მასალა. მათ შორისაა: ბრინჯაოს ცხვრის ქანდაკება, ჭვირული ასტრალური ბალთები, ხარის საბუზარები, ქალის სამკაულები, საბრძოლო და შრომის იარაღის სეგმენტები;

ქალაქს უჭირავს ვაკის ვიწრო ზოლი მდინარე რიონის მარცხენა შენაკადებს — ჯეჯორასა და ღარულას შორის. ონში ზომიერად ნოტიო ჰავაა, იცის ზომიერად ცივი ზამთარი და ხანგრძლივი თბილი ზაფხული. საშუალო წლიური ტემპერატურა 10 °C, იანვარი — 1 °C, ივლისი 20,4 °C, აბსოლუტური მინიმალური — 27 °C, აბსოლუტური მაქსიმალური 38 °C. ნალექები 1000—1100 მმ წელიწადში.