ფოთი ამინდი

ამინდი ფოთში

ისტორიული ტრადიცია თანამედროვე ქალაქ ფოთს უკავშირებს არქეოლოგიურად ჯერაც დაუდასტურებელ ანტიკურ ქალაქ ფაზისს. ითვლება, რომ ფაზისი დაარსეს საბერძნეთის ქალაქ მილეთის კოლონისტებმა. ფაზისის შესახებ პირველ ცნობებს ჩვენს წელთაღრიცხვამდე V-IV საუკუნეების ძველი საბერძნეთის ავტორები გვაწვდიან, ხოლო ტოპონიმი ,,ფოთი’’  პირველად VIII საუკუნის ისტორიულ წყაროებში გვხვდება.  ფსევდოსკილაკოსი ჩვენს წელთაღრიცხვამდე IV საუკუნეში წერდა, რომ ფაზისი ელინთა ქალაქია და რომ მდინარის აღმა 180 სტადიის მანძილზე მდებარეობს  დიდი ქალაქი, მედეას სამშობლო.

აღსანიშნავია, რომ ისტორიულ ფაზისში ფუნქციონირებდა უმაღლესი რიტორიკული სკოლა ,,ფაზისის აკადემია“. 1858 წელს ფოთი სანავსადგურო ქალაქად გამოცხადდა და ამ პერიოდიდან დაიწყო მისი აღმშენებლობა, ევროპულად მოაზროვნე სახელმწიფო მოღვაწის ნიკო ნიკოლაძის თაოსნობითა და კონცეფციით. ქალაქის დაგეგმარება ნიკო ნიკოლაძისა და გერმანელ არქიტექტორ ედმუნდ ფრიკის კოლაბორაციასთან არის დაკავშირებული. ფრიკმა ნიკოლაძესთან ერთად ქალაქის გენ‐გეგმა პარიზის ბულვარის მიხედვით დააპროექტა.

ქალაქი მოდერნის (Art Nouveau) სტილის უნიკალური შენობა-ნაგებობებითაა გამორჩეული, რომლებიც  აგებულია IXX-XX საუკუნეების მიჯნაზე, ისინი წარმოადგენენ ცვალებადი სიმაღლის მქონე შენობებს, რომლებიც განსხვავებული დეკორატიული ელემენტების მიუხედავად,  საერთო სახეს ატარებენ.

ნიკო ნიკოლაძემ ასევე განახორციელა პორტის რეკონსტრუქცია-მოდერნიზება იმდროინდელი უმაღლესი სტანდარტების შესაბამისად.  ქალაქის ეკონომიკაზე დიდი გავლენა მოახდინა ფოთის პორტის  მშენებლობამ, რამაც ის სტრატეგიულ ცენტრად აქცია.

ქართული საზოგადოებრივი ცხოვრების ბევრი ნოვაცია უკავშირდება ქალაქ ფოთს, მათ შორის წარმატებული მუნიციპალიზმი, ურბანული კულტურის მაღალი სტანდარტები, საქართველოში პირველი რკინიგზა, რომელიც ოფიციალურად, ფოთი – ტფილისის მიმართულებით 1872 წლის 10 ოქტომბერს გაიხსნა. რკინიგზის გაყვანამ საფუძვლიანად შეცვალა ფოთის საზოგადოებრივი და ეკონომიკური ცხოვრება.

ქალაქს დასავლეთით ესაზღვრება შავი ზღვა, ჩრდილოეთით ხობის რაიონი და მდინარე რიონი, სამხრეთ-აღმოსავლეთით მდინარე კაპარჭა და პალიასტომის ტბა. მისი ტერიტორია 65.8 კმ2-ია. ფოთისათვის დამახასიათებელია ვაკე რელიეფი.  დაბალი ჰიფსომეტრიული დონე და ნიადაგ-გრუნტის წყლის სიახლოვე ზედაპირთან დაჭაობების პროცესს განაპირობებს, ამიტომაც გარკვეული ტერიტორიების ხელოვნურად ამაღლება ხდება. ხელოვნურადაა ამაღლებული 9 აპრილის ხეივანი და რიონის ხიდთან კოლხეთის დაბლობის ცენტრალური ნაწილი.

ქალაქის მწვანე საფარს ძირითადად ქალაქის ცენტრალური პარკი, მალთაყვის ტყე-პარკი, გამწვანების ზოლები, სკვერებისა და ქუჩების გამწვანებები წარმოადგენს. ქალაქის ტერიტორიის მიწები განეკუთვნება ქვიშა და ქვიშნარს.  აქ გვხვდება დელფინი აფალინა, თეთრგვერდა დელფინი, ტურა, გარეული ღორი, კავკასიური თხუნელა და ა.შ. ფოთი და მისი შემოგარენი მელიორაციულ – ეკოლოგიური თვალთახედვით რთული რეგიონია. ეს სირთულე მისი კლიმატური პირობებითა და რელიეფური ფაქტორებითაა განპირობებული.  ქალაქი გაშენებულია მდინარე რიონის დელტაში, რომლის დიდი ნაწილიც ტორფიანი ჭაობებითაა წარმოდგენილი, ხოლო სანაპირო ზოლი ქვიშიანი დიუნებითაა აგებული. ჩრდილოეთიდან და სამხრეთიდან ფოთი კოლხეთის ეროვნული პარკითაა შემოსაზღვრული,   სადაც დაცულია კოლხეთის დაბლობისთვის სახასიათო ჭარბტენიანი ჰაბიტატები. მისი საერთო ფართობია 44,600 ჰა. ფოთის  სამხრეთით, კოლხეთის ეროვნული პარკის ფარგლებში მოქცეულია ბუნებრივი ტბა პალიასტომი, მისი ფართობია 18 კმ2.

ქალაქი ასევე, გამოირჩევა კულტურული ობიექტებით, მათ შორის აღსანიშნავია კოლხური კულტურის მუზეუმი,    სახელმწიფო პროფესიული თეატრი, სახელოვნებო სასწავლებლები, კულტურული მემკვიდრეობის  ძეგლები, კულტურისა და დასვენების პარკი და სხვ.